Kazakistan Ülke Profili
Coğrafi Kazakistan haritası:
Kaynak: Map by World Sites Atlas (sitesatlas.com)
Bayrak
Mavi sonsuz gökyüzünü, otuziki ışık halesi yayan güneş ve altındaki kartal Kazak steplerini simgeliyor.
Kenardaki süsleme tarihi Kazak deseni. Bayrağın oranı 1/2
Kazakistan'ın tarihi ve anahatlarıyla bugünü:
Kazakistan 13. yüzyıldan itibaren bölgeye yerleşen Türk ve Moğol asıllı halkların ülkesi olmuştu. 18. yüzyılda Rusya'nın işgaline uğradı. 1936 yılında Kazakistan Sovyetlere dahil oldu. Sovyetlerin 1950 ve 1960'lardaki "bakir topraklar" programı Kazakistan'a Rusya'dan ve diğer Sovyet ülkelerinden nüfus göçüne sebep oldu.Göçle gelenlerin sayısının çokluğu farklı etnik unsurların yerel halktan fazla nüfusa sahip olması sonucunu doğurdu. Kazakistan'ın 1991'de bağımsızlığını takiben sonradan gelenlerin bir kısmı geldikleri ülkelere geri döndüler ve Kazak nüfus tekrar ana unsur haline geldi.
Günümüzde temel meseleleri şöyle sıralanabilir: Milli kimliği güçlendirmek. Geniş enerji kaynaklarını değerlendirmek ve bunları dış pazarlara ihraç etmek. Petrol, gaz ve diğer yeraltı kaynakları dışında da ekonomiyi geliştirmek. Çevre ülkeler ve diğer dünya güçleriyle ilişkileri geliştirmek.
Başkenti:
Astana
Yüzölçümü:
2,717,300 km2 (Batı Avrupadan çok az daha büyük)
Kara - 2,669,800 km2
Su - 47,500 km2
Ülke Sınırları:
Toplam sınır uzunluğu: 12,012 km
Sınır ükeler: Çin 1,533 km, Kırgızistan 1,051 km, Rusya 6,846 km, Türkmenistan 379 km, Özbekistan 2,203 km
Denize sınır: Kazakistan'ın ana denizlere çıkışı yok. İç deniz olan Aral'ın sahil uzunluğu 1,070 km., Hazar'ın sahil uzunluğu 1,894 km.
En alçak ve en yüksek coğrafi noktaları:
En alçak noktası: Vpadina Kaundy -132 m
En yüksek noktası: Khan Tangiri Shyngy (Pik Khan-Tengri) 6,995 m
Doğal Zenginlikleri:
Büyük Petrol ve gaz yatakları, demir, kömür, magnezyum, krom, nikel, kobalt, kurşun, boksit, altın, uranyum
Arazi kullanımı:
Ekilebilir arazi:%8.28
Sürekli ürünler: %0.05
Diğer:%91.67
Sulama:
Sulanan arazi: 35,560 km2
Dil:
Resmi dili Kazakça, Rusça da yaygın olarak kullanılmakta.
Nüfus:
2006 - 15,233,244
2050 yılı için nüfus tahmini: 13,1 milyon
Yorum: Nüfusu azalmakta
Milliyetler:
%47 Kazak, %35 Rus, %5 Ukraynalı. Ayrıca Özbek ve Tatar azanlıklar da mevcut.
Din:
İslam ve Ortodoks Hristiyan
Nüfusun yaş dağılımı:
0-14 yaş: 23% (erkek 1,792,685/kadın1,717,294)
15-64 yaş: 68.8% (erkek 5,122,027/kadın 5,357,819)
65 yaş ve üzeri: 8.2% (erkek 438,541/kadın 804,878)
Nüfus artış oranı:
%0.33
Doğum oranı:
1000 kişide 16 doğum
Ölüm oranı:
1000 kişide 9,42 ölüm
Net göç oranı:
1000 kişide -3.33
Yorum: Ülkeden ayrılanların sayısı göçle gelenlerden fazla.
Cinsiyet dağılım oranları:
Doğumda: 106 erkeğe karşılık 100 kadın
15 yaş altında: 104 erkeğe 100 kadın
15-64 yaş arasında: 96 erkeğer 100 kadın
65 yaş ve üzerinde: 55 erkeğe 100 kadın
Toplam doğurganlık oranı:
Kadın başına 1.89 çocuk doğumu.
Şehirde yaşayan nüfusun tüm nüfusa oranı:
2006 - %57.6
2005 - %57.3
2004 - %57.1
2003 - %56.9
2002 - %56.7
2001 - %56.5
2000 - %56.3
Yorum: Şehirler kırsaldan göç almakta
15 yaş altı nüfusun tüm nüfusa oranı:
2004 - %23.9
2003 - %24.8
2002 - %26.0
2001 - %26.9
2000 - %27.0
Yorum: Nüfus yaşlanmakta
Ortalama yaşam beklentisi:
2004 - 63.4
2003 - 63.2
2002 - 66.2
2001 - 65.8
2000 - 64.6
Erkekler için ortalama yaşam beklentisi:
2004 - 58.0
2003 - 57.8
2002 - 60.7
2001 - 60.3
2000 - 59.1
Kadınlar için ortalama yaşam beklentisi:
2004 - 69.1
2003 - 69.0
2002 - 71.8
2001 - 71.5
2000 - 70.3
Bebek Ölümleri (1000 canlı doğumdan kaçı doğumdan sonraki ilk günlerde ölmüş)
2005 - 63
2004 - 63
2003 - 63
2002 - 61
2001 - 81
2000 - 60
Çocuk Ölümleri (1000 çocuktan kaçı 5 yaşına gelmeden ölmüş)
2005 - 73
2004 - 73
2003 - 73
2002 - 76
2001 - 99
2000 - 75
Doğumların eğitim görmüş personel yardımıyla gerçekleşme oranı
96-2004 arası %99
95-2003 arası %99
95-2002 arası %99
95-2001 arası %99
95-2000 arası %99
Anne ölümü
100,000 doğumda ortalama 210 anne ölmüş (2000 yılı datası)
Kaliteli/temiz su kullanan nüfusun tüm nüfusa oranı
2004 - %86
2002 - %86
2000 - %91
Okuma yazma oranı (Kadın ve erkek oranları birbirine çok yakın)
2004 - %99
2003 - %99.5
2002 - %99.4
2001 - %99.4
2000 ve öncesi - Data yok
Sabit telefon hattı (1000 kişide)
2005 - 169
2004 - 169
2003 - 150
2002 - 140
2001 - 130
2000 - 122
Mobil telefon abone sayısı (1000 kişide)
2005 - 334
2004 - 186
2003 - 90
İnternet kullanıcı sayısı (1000 kişide)
2005 - 27
2004 - 26
2002 - 19
Yolsuzluk Endeksi (Transperancy International datalarına göre) (1= en az yolsuzluk, 145= en çok yolsuzluk)
2006 - 111
2005 - 107
2004 - 122
2003 - 100
2002 - 88
2001 - 71
2000 - 65
İKTİSADİ VERİLER
Kişi başına düşen gayri safi milli hasıla, ABD Doları $ olarak (GDP)
2005 - 2,930$
2004 - 2,300$
2003 - 1,800$
2002 - 1,520$
2001 - 1,350$
2000 - 1,270$
Gayri Safi Milli Hasılanın yıllık büyüme oranı (GDP)
2005 - %9.4
2004 - %9.6
2003 - %9.3
2002 - %9.8
2001 - %13.5
2000 - %9.8
Yıllık enflasyon
2005 - %16.1
2004 - %16.7
2003 - %11.7
2002 - %5.8
2001 - %10.2
2000 - %17.4
Nüfusun en fakir %10'luk kesimi gelirin veya tüketimin yüzde kaçına sahip
2003 - %3.2
Nüfusun en zengin %10'luk kesimin gelirin veya tüketimin yüzde kaçına sahip
2003 - %24,4
SAĞLIK
100,000 kişiye düşen doktor sayısı
1990-2004 arası ortalama - 354
1990-2003 arası ortalama - 345
1990-2002 arası ortalama - 339
HIV virüsü taşıyanların nüfusa oranı (15-49 yaş arası yetişkinlerde)
2005 - %0,1 (binde bir)
Tüberkuloz (verem) vakaları (100,000 kişide)
2004 - 151
2003 - 150
2002 - 149
2001 - 147
2000 - 141
Milli Gelirin ne kadarı sağlık için tahsis ediliyor
2002 - %1.9
2001 - %1.7
2000 - %2.7
ASKERİ
Milli Gelirin ne kadarı askeri harcamalara tahsis ediliyor
2000-2002 ortalaması - %3
Kaynaklar:
Reuters Alert Net
U.N. Department of Economic and Social Affairs (DESA) Population Division (2004)
NI World Guide 2005/2006
U.N. Children's Fund (UNICEF) - State of the World's Children 2007
CIA Fact Book - Kazakhstan
UNDP - Human Development Reports (2000-2006)
UNICEF and WHO 2006
International Telecommunication Union (ITU) 2006
Transparency International
World Bank Data Profile Tables 2006
U.N. Programme on HIV and AIDS (UNAIDS) 2006
WHO 2006
Office of the U.N. High Commissioner for Refugees (UNHCR)
Map by World Sites Atlas (sitesatlas.com)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder